Kitap, çocukların bilişsel, duygusal, psiko-motor gelişimlerini destekleyen, dil ve sosyal gelişimlerine de doğrudan etki eden önemli bir araçtır. Çocuklar kitap sayesinde düşünme, problem çözme, yaratıcılıklarını ve yeteneklerini geliştirme fırsatlarına sahip olurken, doğaya, insanlara, doğada gördüğü diğer canlılara ve olaylara karşı da hassasiyet geliştirmektedirler. Bunun yanı sıra kitap, çocukların kişilik gelişimine katkı sağlamakta, duygusal ve ruhsal ihtiyaçlarının karşılanmasında da önemli ölçüde etki etmektedir.
Okuma alışkanlığı; kişilerin okumayı öğrendikten sonra bu eylemi zevkle yapmalarını sağlamak için kazanmaları gereken önemli bir beceridir. Bireyin bir gereksinim olarak algılaması sonucu oluşan okuma eylemini, yaşam boyu sürekli ve düzenli biçimde gerçekleştirmesi şeklinde de tanımlanmaktadır. Okuma becerisi çocuğun başta bilişsel ve sözel gelişim olmak üzere tüm gelişim alanlarında ilerlemesini sağlayan önemli bir beceridir. Okumanın alışkanlık hâline gelmesinde rol oynayan birçok etken bulunmaktadır. Bunlar arasında en başta çocuğun ailesi, sonra da içinde yaşadığı toplum, okulu ve öğretmeni bulunmaktadır.
Çocukların yaşlarına göre kitap seçimine ve dikkat edilmesi gereken noktalara bakacak olursak,
0-3 yaş çocuğu; dokunarak, tüm duyularını kullanarak öğrenir. Bu dönemde konuşmayı öğrenmesi ve dil becerilerini geliştirmesi için ona kitap okurken;
• Tanıdık nesnelerin olduğu, • Renkli, • Kısa cümleleri olan ve bol resimli, • Kolay yıpranmayacak kaliteli malzemeden yapılmış kitaplar olmasına dikkat edilebilir.
3-5 yaş çocuğu için; onların yaratıcılıklarını destekleyecek, olayların nedenleri üzerine yoğunlaşan, günlük hayatla ilgili olayları anlatan kitapları tercih edebilirsiniz. • Günlük yaşantıları ile ilgili konulardan seçilmiş, • Resimli, • Yaratıcılığı arttıran, • Kelime dağarcığını ve zihinsel becerilerini destekleyen kitaplar seçilmesi önemlidir.
5-8 yaş çocuğu, artık kendisini tanımaya başlamış, başkalarından farklı duygu ve düşünceleri olabileceğini keşfetmiş, yeni şeyler denemeye istekli ve açıktır. Bu dönemde kitap seçerken; • Gerçek hikayelerden alıntılar içeren, • İçinde bilmediği kelimeler de olan, • Yeni bilgiler öğrenmesini sağlayan, • İlgi alanlarına göre farklı konularda kitaplar tercih edilmelidir.
8-12 yaş çocuğu, kendi ilgi alanlarını belirleyebilir. Macera tarzı kitaplar, farklı konularda hikayeler ve masallar ilgisini çekebilir. Bunların yanında, Çocuğun ilgi ve ihtiyaçlarına uygun, • Çocuğu düşündüren kitaplar seçilebilir.
Çocuklara okuma alışkanlığı kazandırma konusunda anne babalara düşen görevler,
• Çocuğa erken dönemlerde kitap okuyarak okumaya karşı ilgi oluşturmak.
• Seçilen kitapların çocukların ilgilerine ve yaş- gelişim özelliklerine uygun olmasını sağlamak.
• Çocuklara kitap okuma konusunda model olmak, olarak sıralanabilir.
Anne babalar için çocuklarda kitap okuma alışkanlığı oluşturmaları için öneriler:
• Çocuklarınızın kitap okumaları için onlara örnek olun.
• Çocukların kendi harçlıklarıyla kitap almasını teşvik edin.
• Çocukları düzenli dergi, gazete okumaları için cesaretlendirin.
• Çocuğunuza kitap okuyun. Onun size kitap okumasını isteyin.
• Çocuğunuzun odasında küçük bir kitaplık oluşturmasını sağlayın.
• Çocuğunuzla birlikte kitap almak için kitapçıları dolaşın. Birlikte kütüphaneye gidip ödünç kitap almasını teşvik edin.
• Okuduğu kitapları listelemesini isteyin. Bu listelerdeki kitap sayısına göre çeşitli ödüllendirmeler yapabilirsiniz. Kendi kitaplarına küçük etiketler kullanarak adını yazmasını ve böylece kitapları sahiplenmesini sağlayabilirsiniz.
Üniversite öğrencisi olup kitap okumayı sevmediğini söyleyen gençlerle ülkemizde yapılan bir çalışmada bunun sebepleri incelendiğinde çocukluk döneminde bu alışkanlığı kazanmadıkları, ilgilerini çekecek bir tür ve kitap bulamadıkları ve bunun önemine ikna olmadıklarına dair bilgilere ulaşılmıştır.
Bu araştırmanın sonuçları ile birlikte değerlendirildiğinde çocukluk döneminin yaşam boyu sürecek kitap okuma alışkanlığı kazanımda ne kadar büyük önemi olduğu açıkça ortaya çıkmaktadır.
Kaynakça:
1) Gül, E.D., Okul Öncesi Dönemdeki Çocuklar İçin Kitap Seçimi ve Okuma Alışkanlığı, Çevrimiçi: Anaoklu.cu.edu.tr
2) Arıcı, A.F., Okumayı Neden Sevmiyoruz? Üniversite Öğrencileri İle Mülakatlar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (10) 2008
3) Tanju E.H., Çocuklarda Okuma Alışkanlığına Genel Bir Bakış, Aile ve Toplum Dergisi, 11, 6 (22), 2010
4) Yılmaz E., Çocuk ve Kitap Nasıl Buluşturulur, Çoluk Çocuk Dergisi, 2004
