Çocuklarla olan psikoterapi sürecinde, çocuğun örtük ve açık bellekteki deneyimlerini entegre etmek amacıyla hikâye terapi yöntemi ile çalışılmaktadır. Bir çocuğa kendi hikâyesini vermek çok önemlidir. Çocuğa, kendi deneyimini hikâye formunda aktarmak, onun o olayı ve deneyiminden bilinçdışında ortaya çıkan duygusal malzemeyi bütünleştirmesi için yardımcı olmaktadır. Beynin sağ ve sol kısımları arasındaki uyumlanmayı, EMDR işlemleme sayesinde destekler.
Hikâyeler ve EMDR
Her yaş grubundaki çocuk ve ergenlerle hikâye tekniği ile çalışma oldukça işlevseldir. Çocuklar birçok farklı nedenler terapiye getirilirler. Çocuğun belirttiği semptomlar, onun hikâyesiyle ilgili mesaj verirler. Alınan bilgiler ışığında, çocuğun kendi yaşam hikâyesini onun için iyileştirici bir etkiye dönüştürmek için hikâye terapi tekniği kullanılmaktadır. Hikâye terapi çalışması, beynin elastik yapısının etkisine dayanmaktadır. EMDR terapisi bu dönüşümü sağlamaktadır. Travmatik bir olayın ele alınması, öncelikle probleme belli bir çocukluk deneyiminin kaynak olduğu varsayımına dayanır. Bu varsayımla hareketle, güvenlik hissi, duygusal regülasyon ve stabilizasyon sağlandıktan sonra, olumsuz inançlar ve beden duyumlarıyla bağlantı kurularak, travmatik anıların işlemlemesi sağlanır.
Çocuklarla çalışırken, hikâye oluştururken amaç çocuk için bir çerçeve sunarak kendi benliğini bütünleştirmesinde ona yardımcı olmaktır. Olan durumları aktararak terapistin bunu kavramsallaştırması çocuk için iyileştirici bir güç haline gelmektedir. Hikâyede şu andaki mevcut durum, neye ihtiyacı olduğu, benliğini güçlendirmek için hangi baş etme becerilerinin nasıl geliştirebileceği hakkında çocuğa örnek sunulur.
Metaforik hikâyeler
Metaforik hikâyelerde, çocukların üzerinden çıkarıp başka bir metafor üzerinden konu ele alınır. Metaforlar, soyut düşüncenin henüz gelişmemesi sebebiyle çocuklar için örtük deneyimlerin ve karmaşık kavramların anlaşılmasını sağlamada aracı rolü oynarlar. Bu bağlamda çocukla iletişim kurmak için hikâye içerisinde kullanılan metaforlardan yararlanılır (Karaırmak, 2015). Karmaşık bir durumdaki anlaşılması zor noktayı fark etmesi adına, başka somut bir nesne, kişi ya da durum düşünmek, soyut ve somut kavramların birleştirilmesi aktif bir zihinsel sürece neden olur.
Hikâyelerde metafor kullanımı için literatürde belli modeller yer almaktadır. Bu modellerden Bowman’ın (1995) modelinde çocuklarla çalışırken metafor kullanımında 7 aşama vardır.
- Çocuğun tercihlerini keşfetmek
- Çocuğun güçlü yönlerini belirlemek
- Çocuğun birincil duyu stilini değerlendirmek
- Çocuğun karşılaştığı zorlukları keşfetmek
- Metafor yoluyla önceki bilgileri birleştiren bir hikâye oluşturmak
- Çocuğun yeni olasılıkları keşfetmesine yardım etmek
- Hikâyeyi gerçeğe taşımak
Klinik Psikolog Gökçehan Akoğuz
KAYNAKLAR:
– Bowman, R. P. (1995). Using metaphors as tools for counseling children. Elementary School Guidance and Counseling, 29(3), 206-217.
– Gomez, A. M. (2012). EMDR therapy and adjunct approaches with children: Complex trauma, attachment, and dissociation. Springer Publishing Company.
– Karaırmak, Ö. (2015). Çocukla Psikolojik Danışmada Metaforik Süreç. Türk Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Dergisi, 5(43), 115-127.
