Ergenlik döneminde bireylerde, belirgin olarak hem fizyolojik hem de psikolojik değişimler hızlı ve art arda meydana gelir.
Ergenlik döneminin temel özellikleri, ebeveynlerden özerkleşme isteği ve çatışmaların sıkça yaşanmasıdır. Fakat bu noktada bu dönemi ağır bir çatışma süreci olarak görmemek, bunun yerine bu dönemi inşa süreci olarak görmek oldukça önemlidir. Gencin kişiliğinin temelleri bu dönemde atılmaktadır.
Sosyalleşme ve arkadaş çevresi ergen için oldukça önemli kavramlardır. Bu süreçte aileden ziyade arkadaşlara daha yakın olma eğiliminin görülmesi son derece normaldir. Dışarıya açılmakta olan genci kısıtlamaya çalışmak daha çok dışarı itme anlamına gelir. Aile ortamını kendisini rahat ifade edebileceği bir şekilde sunmak son derece önemlidir.
Kaçınılmaz olarak bu süreç içinde hem ergenin hem de yakın çevrenin (aile ve akranlar) sıklıkla yaşadığı duygu ise, gerginlik ve buna bağlı olarak kaygıdır.
Ergenler; anne, baba ve kardeşleriyle çok sık problemler yaşarlar. Ergen ailesiyle çatışabilir. Çatışma nedenleri genellikle arkadaşlık ilişkileri, akademik başarı, bağımsızlık istekleridir. Ailelerinin yaptıkları yönlendirmelere, uyarılara karşılık olarak tepkisel davranışlar gösterebilirler. Bu dönemde ergenler bağımsız olmak isterler. Anne babalarıyla ilişkilerinde bağımlılık giderek azalır. Ancak tümüyle bağımsız olmaya da hazır değillerdir.
Bu dönemdeki ergenler için en belirgin hedef; anlaşılmaya çalışmaktır. Bu nedenle, sabırlı olunmasına, anlayış gösterilmesine ve empati yapılmasına ihtiyaç duyarlar. Ailelerin de çocuklarının bu ihtiyaçlarını karşılamak konusunda sorumluluk almaları gerekmektedir.
Ergenlerin yetişkinleri anlayabilecek, idrak edebilecek duruma gelmesi için olgunlaşması/yaş alması gerekmektedir, fakat henüz beyin gelişimi tam anlamıyla tamamlanmadığı için bu olgunluk düzeyine erişememektedirler. Bu nedenle, karşınızdaki kişi bir yetişkin gibi görünüyor olsa da aslında bir yetişkinin olgunluk ve beceri seviyesine henüz ulaşamamıştır. Bu nedenle de aile içerisinde çok sık çatışmalar ve yanlış anlaşılmalar yaşanabilmektedir.
Ergenlikten öncesinde her söylediğinizi sorgusuz sualsiz yerine getiren çocuğunuz, artık bunları sorgulamaya başlayacaktır. Bu nedenle, çocuğunuzdan ne yapmasını istiyorsanız, gerekçelerini söylemeniz gerekmektedir. Neden bu istediğinizi yapması gerektiğinin sebebini, onun anlayacağı bir şekilde anlatmanız oldukça önemlidir. Anne babaların dikkat etmeleri gereken bir diğer nokta ise çatışmayı büyüten söylemlerden uzak durmak olmalıdır. Karar alma ve uygulama aşamasında onun yerine kararlar almak ve uygulamasını önermek yerine karar alma sürecinde ve uygulamada yardımcı olmalıdır.
