Yas süreci, uyum sürecidir. Uyum süreciyle birlikte baş etme kapasitesini geliştirebilir ve kaybı yaşayan kişiyi olgunlaştırabilir.
Yas nedir?
Yas, dağılma sürecinden yeniden yapılanma sürecine geçiştir. Yas sürecinde amaç kaybı unutmak değil, kayıpla yaşamayı öğrenmektir. Yas sürecinde herkes farklı tepkiler gösterebilir. Kimi insanlar kaybın ardından duygularını açıkça ifade ederken, kimileri de duygularını saklamayı tercih eder.
Yasın depresyona dönüşebilme riski
Yas, depresyon değildir. Ancak depresyona dönüşebilme riski taşır. Yas döneminde dünya boş ve anlamsız gelir; depresyonda kişi kendini boş ve anlamsız hisseder. Normal yasta benlik değerinde veya özgüvende azalma olmazken, depresyonda bu boşluk ve değersizlik hissi çok belirgindir. Yas ve depresyonda beslenme ve uyku düzeni bozulur ancak yasta kendine güven kaybı genelde gözlemlenmez.
Her yas travmatik olmak zorunda mıdır?
Her travmanın ardında bir yas vardır ama her yas travmatik olmak zorunda değildir. Yas sürecinde öfke çok yoğun olmayabilir; travmada kendine ya da başkalarına öfke vardır Yas tepkileri zamanla yok olur, travma tepkileri zamanla kötüleşebilir. Yas döneminde konuşmak kişiyi rahatlatır, travma hakkında konuşmak her zaman kolay değildir. Yasta temel duygu üzüntüyken, travmada dehşettir.
Yas tutma süreci, ölen kişinin kim olduğuna, ölen kişiyle aradaki bağlanmanın niteliğine, çatışmalara, yakınlığa, ölen kişinin hayatını nasıl kaybettiğine bağlı faktörlerle değişiklik gösterir. Ayrıca kişinin daha önce yaşadığı kayıplar ve bu kayıplarla nasıl başa çıktığı da önemli bir faktördür.
Sağlıklı yas tutma süreci
Sağlıklı yas süreci, yas tutan kişinin kaybettiği kişiyi hayatına katarak içselleştirmesi ve bu psikolojik yakınlığı hayatına adapte edebilmesidir. Kaybedilen kişinin, artık fiziksel olarak olmasa da duygusal olarak orada olacağını hissetmektir. Amaç, kaybedilen kişinin içsel bir temsilini oluşturmaktır. Yas, aslında bir salınım sürecidir. Bazı zamanlar kişinin zihni sürekli kaybettiği kişiyle meşgulken, bazı zamanlarda daha gündelik şeylerle meşgul olabilir. Yasta bu süreçler birbirini izler. Kişi her iki zaman diliminde de olabilir ve bu sağlıklı olandır.
Eğer kaybın ardından uzun bir süre geçmesine rağmen ölüm inkâr ediliyorsa, kişi işlevselliğine devam edemiyorsa, kaybedilen kişiyi hatırlatıcı durumlardan, yerlerden kaçınma devam ediyorsa, yoğun ölüm korkuları varsa ve madde, alkol kullanımında artış varsa o noktada yasın sağlıklı şekilde işlemediği düşünülebilir. Bu noktada bir uzmandan yardım almak faydalı olacaktır.
KAYNAKÇA:
– Bildik, T. (2013). Ölüm, Kayıp, Yas ve Patolojik Yas
– Volkan, V. (2017). Kayıptan Sonra Yaşam
– Zara, A. (2011). Kayıplar, Yas Tepkileri ve Yas Süreci
