İnternet kullanımının hepimizin hayatına sunduğu kolaylıklar ile gündemimizde olmaya devam ediyor. Teknoloji kullanımında hiç zorlanmadan günlerimiz geçmekte ve geçiyor da günlük işlerimizin çoğunda teknoloji kendisini gösteriyor.
Araştırmalar gösteriyor ki hayatımıza izinsiz bir şekilde sızan internet ve teknoloji hiç de masum değil. Gün içerisinde bizlerin vazgeçmekte zorlandığı bir durum olmaya başladı. Özellikle oyunlar, hızlıca erişebildiğimiz doğru sandığımız yanlış bilgiler, sosyal medya sayfaları, bilgisayar ve telefon uygulamaları ile ilgili gördüğümüz olumsuz haberler teknoloji ve internet kullanımı ile aramıza bir mesafe koyarak önlem almamız gerektiğini gösteriyor.
Yetişkin olarak bile mesafe koymamız gerekirken çocukların da korunmasını sağlamak çok önemli bir nokta haline geliyor. Tabii burada korurken teknolojiye de savaş açma kaybedeceğimiz bir savaşa girmek oluyor.
Ne kadar olumsuzluklarından bahsetsek bile teknoloji ve internet kullanımının da olumlu yönleri yok değil. Bu konuda çocukları tamamen özgür bırakmak sağlıklı gelişimlerine engel olmak anlamına geliyor. Özellikle küçük yaş grubunda sınırlara ihtiyaç duyan çocukların deneyimsizlikleri ve her bilgiyi öğrenmek için merak duydukları bir yapıları olduğunu düşünecek de olursak teknoloji kullanımında sınırsız bir ortam yaratıldığında zarar görebilecekleri bir durum ile onları bırakmış oluyoruz.
Ailelere işte tam da bu noktada çok büyük bir görev düşüyor. İnternet kullanımının doğru olabilmesi için çocuklarını yönlendirmeleri, uygun sınırlar çizmeleri ve her ne olursa olsun kontrolün onlarda olması gerekiyor.
İnsan hayatını kolaylaştıran ve gelişmişliğin bir ölçütü olan teknoloji gelişmemize fayda sağlarken farkında olmadan aşırı kullanımı da bazı sorunları ve zararları ortaya koyuyor. Örnek verecek olursak;
- Kendimize ait özel bilgilere kolayca ulaşılabilir olması ile güvenlik tehlikeleri,
- Doğru sandığımız ama yanlış olan bir çok bilgi (internet siteleri, bilinmeyen kullanıcıdan gelen mailler gibi),
- Şiddet, argo, cinsellik ve küfürlerden oluşan içeriklere kolayca ulaşabilecek olunmaz ve bunlara sınırlandırmadığımız zaman çocukların ulaşımı,
- Alkol, uyuşturucu ve tütün ürünleri kullanımı içeren internet sayfalarına maruz kalan gençlerin kötü alışkanlıklara başlaması,
- Maruz kalınan süreler arttığında insan vücuduna zarar verici yan etkilerin ortaya çıkması (beyin hasarı, görme bozuklukları, bağımlılık, iştah kaybı vb.)
gibi durumlar güvenli internet kullanımı oluşmadığı zaman ortaya çıkmaktadır.
Aileler bu konuda neler yapmalı?
Kendi çocuklarına kızmadan, bağırmadan ve cezalandırmadan teknoloji kullanımı ile ilgili konuşabilmelidir. İnternet ve bilgisayar kullanımında gördüklerinin, izlediklerinin maruz kaldıklarının doğru olmayabileceği, nelerin doğru nelerin yanlış olabileceğini konularak anlatmalılar.
En önemlisi ebeveynlerin, ailecek beraber planlara yapılması gerekmektedir. Teknoloji kullanımı sınırlandığı zaman yerine ne verebileceğinizi ya da ne planlayabileceğinizi biliyor olmalılar. (Birlikte yapabilecekleri spor faaliyetleri, kütüphane gezisi, müze gezileri, kitap okuma ya da hobi etkinlikleri gibi)
Çocuklara ev içi sorumluluklar vermek de teknoloji ile sınır koymakta kolaylaştırıcı olmaktadır. (Ev içerisinde günlük yapabileceği yaş gelişim özelliklere dikkat alarak beraber sorumluluk planı yapılması önemlidir.)
Ailecek alınan kararlar ve kurallar çocukların da fikirleri alınarak ortak olması, çocukların kuralları benimseyerek uymalarını arttıracaktır. Bu yüzden de internet kullanımı ile ilgili hep beraber bir aile toplantısı yapılması, teknoloji kullanımının şartlarının beraber belirlenmesi çocukların kurallara olan aidiyet duyguları için de gereklidir.
Teknoloji ile geçirdiği zaman diliminin yaşlara göre sınırlarının ne kadar olması gerektiğini bilmeliler. (4.sınıf ve öncesinde günde 1 saati, ortaokul döneminde de 2 saati aşmamasına dikkat edilmeli)
Beraber eğlenceli etkinlikler yapmam da anne baba olarak çocuklarına zaman ayırmak da önemli bir konudur, ebeveynlerin çocukların yaşadıkları olumlu/olumsuz her konu ilgilenmesi önemlidir.
Diğer bir dikkat edilebilecek konu ise ortak bir bilgisayar ya da tablet kullanımı olmalı, anne baba olarak tek bir bilgisayarın kontrolü de siz de olacağı için herkesin erişebileceği bir odada olmasındansa rahat çocuğunuzun neler ile ilgilendiğini görmenizi sağlayacaktır.
Aileler çocukları için koruma paketleri kullanarak internet erişimi sağlamaları çok önemlidir.
Çocuğumun internet bağımlısı olduğunu nasıl anlarım?
Psikolog Kimberly Young, 12 aylık bir sürede aşağıdakilerden dört ya da daha fazlasına sahip olanlar için bağımlı internet kullanıcıları demektedir,
- İnternet kullanımını kontrol edemiyorsa,
- İnterneti çok fazla süre ile kullanıyorsa, çok zaman harcadığını hissediyorsanız
- İnternet kullanımının bittiğini söylediğinizde kendisini rahatsız ve sinirli hissediyorsa
- İnterneti kendi olumsuz ruhsal dünyasından kaçmak için kullanıyorsa,
- Sizlere ya da arkadaşlarına yalan söyleyerek daha fazla süreler internet kullanıyorsa,
- Düşündüğünden ve zamanladığından daha fazla kullanıyorsa,
- Kendisini tehlikeye atarak, eğitimini riske atıyorsa,
- İnternet kullanmadığı zamanlar da psikolojik etkiler görünmeye başladıysa, (depresyon, içe kapanma, yalnızlaşma)
Ebeveyn olarak çocuğunuz ile güvene dayalı ve iletişime açık bir ilişki kurmanız çok önemlidir, bu sayede de çocuğunuz ile internet kullanımı konusunda onu rahatsız eden bir şeylere maruz kaldığı zaman sizden yardım isteyerek kendisini güvende ve rahat hissedecektir. Aksi takdirde cezalandırıcı bir tutum sergileyerek sınır koymaya çalıştığımız zaman olumsuz benlik algısı oluşturmasına zemin hazırlamış olacaksınızdır.
Peki ya çocuklar internet kullanımı konusunda günlük işleyişine devam edemeyecek bir noktaya geldi ise;
Okul çağında ise çocuğunuz muhakkak okuldaki rehber öğretmeni/okul psikoloğu ile iletişime geçilmelidir. Bununla beraber bir uzmana başvurarak üçüncü bir gözden destek istemek de önemlidir. Zaman kaybetmeden sürecin kronik bir davranış bozukluğu haline gelmesi engel olmak için bir psikolog desteği alarak iş birliğinde çocuğunuz için destek alabilirsiniz.
KAYNAKÇA:
– Çivci, Ö., (2014), Çocuklar ve Teknoloji Kullanımı
– Kanak, M., Yıldız, İ. (2021), Çocukların Dijital Teknoloji Kullanımı ve Ebeveynlerin Yaklaşımları: Kesitsel Bir Çalışma
– Kalkan, A., (2021), Teknoloji Bağımlılığı ve Bilinçli Medya Kullanımı
– Kol, S., (2022) Erken Çocuklukta Teknoloji Kullanımı
– Mustafaoğlu, R., Zirek, E., Yasacı, Z., & Özdinçler, A. R. (2018). Dijital teknoloji kullanımının çocukların gelişimi ve sağlığı üzerine olumsuz etkileri. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 5(2), 1-21.
