Bilişsel Çarpıtmalar Nedir?
Bilişsel Çarpıtmalar Nedir, düşünce, duygu ve davranış bir bütünü temsil eder ve birbirlerini etkilerler. Her kişinin duygu ve davranışları yaşadığı olayları nasıl anladığı ve yorumladığıyla yakından ilişkilidir.
Olaylara yüklenen anlamlar ve gösterilen tepkiler kişiseldir. Bunun yanında duygular ve düşünceler fiziksel olarakta kendini gösterebilmektedir. Buda bireyin kendini olumsuz hissetmesi noktasına zemin hazırlamış olur.
Olayları algılama şekli, yorumlama şekli ve dolayısıyla bunun davranışa dönüşme şekli de çok kişiye özgü yani biriciktir. Bu davranışları ailede, sosyal çevrede öğrendiklerimizin ışığında sergileriz. Olaylara her zaman gerçekçi bir bakış açısıyla bakamayız dolayısıyla. Bu noktada bilişsel çarpıtmalarımız devreye girer ve olayları yorumlama şeklimizi belirler.
Yaygın Olarak Görülen Bilişsel Çarpıtmalar
1.Ya Hep Ya Hiç Düşüncesi
Buradaki düşünce şekli olayı iki uçta değerlendirmekle ilişkilidir. Bu çarpıtmaya sahip kişiler olayları daima ya siyah yada beyaz olarak görürler.
2.Zihin Okuma
Bu düşünce şekli diğer insanların söylemediği yada ifade etmediği şeyleri öyleymiş gibi değerlendirir ve ona göre davranırlar.
3.Felaketleştirme
Yaşanan olayları felaket senaryolarıyla süsler, imgeleştirirler. Olayı abartılı bir hikayeye dönüştürürler. Buda en sık kaygılı kişilerde görülen bir çarpıtmadır.
4.Aşırı Genelleme
Yaşanan olayı daha önce sahip olduğu yada duyduğu bir olayla bağlayıp her zaman öyle olacakmış gibi yorumlamadır. Başına hep aynı şeyler gelir hissiyle yaşarlar.
5.Kişiselleştirme
Bireyin kendiyle alakası olmayan durumları dahi kendine yüklemesi durumudur. Bu durum kişinin yetersizlik, değersizlik gibi duygularının sonucunda da ortaya çıkmaktadır.
6.Aşırı Büyütme/Küçültme
Bu bireyin kendisiyle alakalı bir bilişsel çarpıtmadır. Küçük bir hatayı abartarak üstlenmektir. Başarısını küçük görme, hatasını büyütme olarak gösterir kendini.
7.Etiketleme
Durumu anlatırken bir etikete ihtiyaç duymaktır. Yargılayıcı ve olumsuz nitelikte sözler kullanmakla karakterize bir bilişsel çarpıtma şeklidir.
KAYNAKÇA
Sert-Ağır, M. ve Yavuzer, H. (2018). Bilişsel Çarpıtma Ölçeğinin Türkçe formunun geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(26), 175-198. doi: 10.29329/mjer.2018.172.10
ÇETİN, C., & HAMAMCI, Z. (2023). İLİŞKİLERLE İLGİLİ BİLİŞSEL ÇARPITMALAR VE BİLİŞSEL DUYGU DÜZENLEME STRATEJİLERİ İLE SOSYAL SORUN ÇÖZME BECERİSİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 10(92), 300–312. https://doi.org/10.26450/jshsr.3473
Diğer yazılarımızı okumanızı öneririz.
Çocuklukta Kurulan İlişkilerin Yetişkinlik Dönemine Etkisi
İlişkilerde Kendini Açmanın Önemi
