Toplumun büyük bir kesimini doğrudan ya da aile ve yakınlar kanalıyla etkileyen depresyon, kişilerde haftalarca ya da aylarca devam eden bir isteksizlik hali, hayattan zevk alamama, kendine güvenin git gide azalması ve yoğun umutsuzluk gibi negatif hisleri kapsayan bir duygu durum bozukluğudur. Duygu durum, içsel olarak yaşantılanan, kişinin davranışları ve dünyayı algılamasını değiştiren hakim ve sürekli duygu tonudur. Duygulanım ise duygu durumunun dışa ifade edilmesidir. Duygu durum normal, yükselmiş ya da çökkün olabilir. Depresyonda duygu durumunun çökkün hali görülür.
Depresyonu sınıflandırma çabaları milattan önce 4 yüzyıla kadar uzanmaktadır ve Hipokrat, melankoli (siyah safra) terimini ortaya koymuştur. Bu terim depresyon hakkındaki ilk tanımlamalarından bir tanesidir.
Depresyon semptomları herkeste farklılıklar gösterse de en sık rastlanan belirtileri haftalar ya da aylarca neredeyse her gün devam eden üzgün, kaygılı ya da “boş” ruh hali, ümitsizlik, karamsarlık olarak sıralanabilir. Depresyon, kişilerde çoğunlukla suçluluk, değersiz hissetme, çaresizlik gibi duyguları da beraberinde getirir. Depresyondaki kişiler normalde severek yaptıkları aktivitelerden zevk alamadıklarını, giyinmek, yemek yemek gibi günlük ve zorunlu ihtiyaçlarını gidermek için bile kendilerinde güç bulamadıklarını ifade ederler. Çoğunlukla aile ve yakınlar da kişideki bu değişimi fark ederler ama nasıl yardım edeceklerini bilemezler.
Özellikle majör depresyon gibi şiddetli depresyon türlerinde hiçbir tedavi uygulanmaması ciddi problemlere neden olabilir. Tedavi edilmeyen depresyon alkol, uyuşturucu bağımlılığı gibi yaşamı tehdit edebilecek durumlara yol açabilir. Kişilerin çevreleriyle olan ilişkilerini zayıflatarak, iş yerinde problemlere neden olabileceği gibi zamanla daha büyük hasarlara da neden olabilir.
Majör depresyon olarak da bilinen klinik depresyon kişilerin beden, düşünce ve duygu durumunu bütünleşik olarak etkileyen ciddi bir rahatsızlıktır. Depresyondaki bireyler için içinde bulundukları durumdan bir anda çıkabilmek mümkün değildir. Psikoterapi ve antidepresan kullanımı gibi gerekli tedavi yöntemleri uygulanmayan klinik depresyon aylarca hatta yıllarca devam edebilir.
Mevsimsel depresyon
Mevsimsel depresyon, mevsim değişiklikleri ile birlikte gelen bir depresyon türüdür. Mevsimsel duygulanım bozukluğu en çok kış aylarında yaygındır, ancak yaz aylarında da bazı kişilerde ortaya çıkar ama neredeyse hiç yaygın değildir. Araştırmalara göre mevsimsel depresyonun fiziksel ortama uyum sağlamadaki bir sorundan kaynaklandığı ileri sürülmektedir. Çoğu durumda, mevsimsel depresyon semptomları sonbaharın sonlarında veya kışın başlarında ortaya çıkar, ilkbahar ve yazın güneşli günlerinde kaybolur. Kadınlarda erkeklere oranla 4 kat daha sık görülmektedir.
Mevsimsel depresyonun belirtileri ve semptomları şunları içerebilir:
- Neredeyse her gün, günün çoğunda depresif hissetmek
- Bir zamanlar zevk aldığınız aktivitelere karşı ilginizi kaybetmek
- Düşük enerjiye sahip olmak
- Uyumakta sorun yaşamak
- İştahınızda veya kilonuzda değişiklikler yaşamak
- Halsiz veya heyecanlı hissetmek
- Konsantre olmakta güçlük çekmek
- Umutsuz, değersiz veya suçlu hissetmek
- Sık sık ölüm veya intihar düşüncesine sahip olmak
Sonbahar ve kış aylarında mevsimsel depresyon
Bazen kış depresyonu olarak adlandırılan, kış başlangıcı ile birlikte görülen semptomlar şunları içerebilir:
- Fazla uyku,
- İştah değişiklikleri, özellikle karbonhidrat oranı yüksek yiyecekler için istek,
- Kilo almak,
- Yorgunluk veya düşük enerji.
İlkbahar ve yaz aylarında mevsimsel depresyon
Bazen yaz depresyonu olarak adlandırılan, yaz mevsiminde başlayan mevsimsel depresyona özgü semptomlar şunları içerebilir:
- Uyku sorunu (uykusuzluk),
- İştahsızlık,
- Kilo kaybı,
- Ajitasyon veya kaygı.
Mevsimsel depresyonun nedenleri
Mevsimsel duygusal bozukluğun spesifik nedeni bilinmemektedir. Bazı faktörler şunları içerir:
- Biyolojik saatiniz: Sonbahar ve kış aylarında azalan güneş ışığı seviyesi, kış başlangıcı mevsimsel depresyona neden olabilir. Güneş ışığındaki bu azalma vücudunuzun iç saatini bozabilir ve depresyon duygularına neden olabilir.
- Serotonin seviyeleri: Ruh halini etkileyen bir beyin kimyasalı (nörotransmiter) olan serotonindeki bir düşüş mevsimsel depresyonda rol oynayabilir. Azalan güneş ışığı, serotoninde düşüşe neden olabilir ve bu da depresyonu tetikleyebilir.
- Melatonin seviyeleri: Mevsimdeki değişim, uyku düzeninde ve ruh halinde rol oynayan vücudun melatonin seviyesinin dengesini bozabilir.
Kendinizi kötü hissettiğiniz günler olması normaldir. Ancak günlerce keyifsiz hissediyorsanız ve normalde zevk aldığınız aktiviteleri yapmak için motive olamıyorsanız, bir danışmana görünmeniz gerekmektedir.
KAYNAKÇA:
– Hindawi Publishing Corporation, Depression Research and Treatment, Volume 2015.
