Problem çözme süreci, kişinin bir hedefe ulaşmaya çaba harcarken önüne çıkan engelleri aşmaya çalışması olarak tanımlanabilir. Problemlerini çözmeye çalışan insanlar, genelde tecrübelerine veya otoritelerden öğrendiklerine dayanarak bir yol bulmaya çalışırlar. Problem çözme becerisi öğrenilebilir ve geliştirilebilir, bu yüzden dinamik bir süreçtir. Bu beceriler çocukluk yaşlarında ebeveynlerden öğrenilmeye başlanır, okul döneminde de bu öğrenme devam eder. Problemin çözümü, çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir. Örneğin, kişinin karşılaştığı problemle ilgili deneyimi, yaşı, bununla ilgili bir bilgiye sahip olup olmadığı, karakter özellikleri gibi etmenler sorun çözmeyi etkileyebilir.
Ebeveynler çocuklarını korumak adına onların hiç sorunla karşılaşmamasını isteyebilir. Çocukların adına sorunlarını kendileri çözmek ister. Maalesef gerçek dünya böyle değildir. Hayatta herkes sorunlarla karşılaşır ve bu sorunlarla baş etme yöntemi kişiden kişiye değişir. Çocuklar da sorun çözme becerilerini anne babalarını modelleyerek öğrenir. Ayrıca, ebeveynlerin bu noktada uygulayabileceği başka püf noktaları da vardır. Eğer ebeveyn olarak çocuğunuzun karşılaşacağı problemlerle ilgili çok kaygılanıyorsanız, aslında çocuğunuzun problemlerini kendi çözerek edineceği becerilerin, onun hayatı için çok değerli olacağını düşünebilirsiniz. Sorunlarını kendi çözen çocuklar ruhsal olarak güçlenirler. Bunu biliyor olmak, ebeveyn olarak sizi de rahatlatacaktır. Daha küçük yaşlarda ebeveynlerin, çocuklarının her ihtiyaçlarına yanıt vermesi doğaldır. Ancak yaş ilerledikçe, çocuğun yaşına ve gelişim evresine göre çocuğa sorumluluk verilmeli ve onun çözmesi beklenmelidir. Bu durum, sorunun büyüklüğüne göre değişebilir. Çocuğun bu sorunu çözmek için yeterli bilgi ve deneyimi olup olmadığı düşünülmeli ve ona göre müdahale edilmelidir. Bu geri çekilmeyle birlikte, çocuklar ebeveynlerinin desteklerini her zaman hissetmelidir. Sorunu çözerken ne sonuç elde ederse etsin, anne babasının onun yanında olacağını hissetmelidir. Ayrıca, ebeveynler kendi problem çözme yöntemlerini de çocuklarına öğretebilirler. Bu becerileri deneyimleriyle öğrenen anne babalar, çocuklarına model olarak nasıl bir yol izleyebileceklerini gösterebilirler.
Çocuğun problem çözme yöntemlerini öğrenirken başlayacakları ilk basamak, problemi ifade etme olmalıdır. Genelde çocuklar sorunlarını ifade etmez ya da başka bir şekilde gösterirler (akademik başarısızlık vb.). Bu nedenle, ilk olarak, problemi güvendiklerini bir yetişkine, özellikle anne babalarına anlatmaları teşvik edilmelidir. Sorunu tam olarak tanımlayabilmek için, her yönüyle düşünmek gerekir. Her ayrıntısıyla ele alındığında çözüm için yeni fikirler üretilebilir. Daha sonra, bulunan fikirlerle birlikte, sorunu çözmek için uygulamaya geçilmelidir. Ebeveynler, çocuklarının hedefleri doğrultusunda onları gözlemler ve ihtiyaçları olan noktalarda destek olurlar. Sorun çözüldüğünde, ebeveynler çocuklarını ödüllendirebilir. Eğer uyguladıkları yöntem işe yaramasa bile çabaları için çocuklar takdir edilmelidirler. Böylelikle, çocuklar vazgeçmeden denemeye devam ederler.
KAYNAKÇA
Gelbal, S. (1991). Problem Çözme, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
MEF Okulları Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Birimi. Anne Babalar için Temel Yaşam Becerileri. MEF Okulları Yayını, İstanbul.
Serin, O., Serin, N., Saygılı, G. (2010). İlköğretim Düzeyindeki Çocuklar İçin Problem Çözme Envanteri’nin (ÇPÇE) Geliştirilmesi.
