Çocuklar yaşadıkları dünyayı anlamak, bu dünyadaki rollerini kavrayabilmek için davranış denemelerine ihtiyaç duyar. Denemeler yaparken ne kadar ileri gidebilecekleri, ebeveynlerin ne tepki vereceğini öğrenmek isterler. Bu denemeler sırasında ebeveynlerden gelen tutarlı kurallar sayesinde doğru davranışın ne olduğunu öğrenirler. Ebeveynlerin çocuklara sınır koyarken her seferinde aynı tutumu benimsemeleri önemlidir. Bir kere hayır denilen bir davranışa, bir kez evet denilirse çocuğun kafası karışır ve neyi yapması gerektiğini öğrenemez. “Bir seferden bir şey olmaz” gibi bir düşünceyle çocuğun yaptığını görmezden gelmek, çocuğun kurallara uymasını zorlaştırır. Çocuk zaten kuralların uygulanmadığını düşünerek kurallara uymaya gerek duymaz. Ebeveynler kendi aralarında da tutarlı olmalıdır. Annenin izin vermediği şeye baba izin verirse veya tam tersi bir durumda çocuk yine öğrenmeyi gerçekleştiremez ve hangi seçenek ona iyi gelecekse onu uygulamayı tercih eder. Ebeveynler sınırları belirlerken hem çocukların deneme yapmasına fırsat verecek kadar esnek, hem de kuralların uygulanmasını sağlayacak kadar keskin olmalıdır. Ebeveynin çok baskın olduğu kısıtlayıcı olan sınırlarda çocuk denemekten vazgeçer, öğrenme gerçekleşemez. Ebeveynin sınırlarının çok geniş olduğunda çocuk sorumluluk almayı öğrenemez. Sınırlar tutarsız olduğunda ise çocuğun isyan duygusunu teşvik eder. Sınır koyma süreci dinamiktir, yani çocuğun yaşı büyüdükçe kurallar değişmek durumundadır. Aileler çocuğun yaşına uygun kurallar koyduğunda çocuğun kurallara uyması kolaylaşır (Mackenzie, 2012).
Sanılanın aksine sınır koymak çocuğun araştırma güdüsünü engellemez. Aksinekuralları olan çocuk kendini güvende hisseder ve bu güven duygusuyla keşfetmeye daha açık olur. Anne babasından sınır öğrenen çocuklar kendi hayatlarında da sınır koymayı modelleyerek öğrenmiş olur. Böylelikle istemedikleri bir şeyle karşılaştıklarında hayır demeyi bilir ve karşı koyarlar. Dış dünyada çocuk her zaman istediğine ulaşamaz, karşısına engeller çıkabilir. Örneğin okul hayatında çocuğun karşılaşacağı pek çok kural vardır. Ebeveynleri tarafından sınır koyularak büyüyen çocuklar dış dünyadaki kuralları da tolere edebilir. Çünkü her zaman kendi isteklerinin olmayacağını öğrenmiştir. Sınır konulmadan büyüyen çocuklar ise aile hayatının dışına çıktıklarında kurallarla baş etmede zorlanırlar.Ebeveynlerin çocuklarının hayatlarında neyi yapıp neyi yapmayacaklarına dair ihtiyaç duydukları çerçeveyi çizmek, yetişkinlik hayatlarında da disiplinli ve sınırları olan bireyler olmalarını sağlayacaktır.
Uzm. Psikolog Cangül Tokmaktepe
KAYNAKÇA
Mackenzie, R. J. (2012). Çocuğunuza Sınır Koyma.
