“Anne baba hadiii.. Hiç uykum gelmedi. Biraz daha televizyon izleyeyim lütfeeen.” Bu gibi cümleler, oldukça tanıdık gelebilir. Çünkü birçok çocuk, uyku onları esir alsa dahi yatağa gitmekte direnç gösterir. Dış dünyayı keşfetme aşamasında olan çocuklar, onların algılarına göre, ilginç şeyler yapmaktan geri kalmak, büyüklerin dünyasındaki heyecandan uzaklaşmak, karanlık ve sıkıcı odalarına gidip uyumak zorunda kalmak istemezler. Bu sebeple yorulduklarının ve uyumaya ihtiyaçlarının olduğunun farkına varamazlar. Günün aslında zor bir geçiş dönemi olan bu süreçte, çekişmeli, yorucu, yıpratıcı “yatma savaşları” yaşanmaması için anne babaların dikkat etmesi gereken noktalar vardır.
Öncelikle çocuğun fiziksel yapısını göz önünde bulundurarak, net bir uyku saatinin kararlaştırılmış olması önemlidir. Bu konuda kararlı ve tutarlı olmak da ayrıca çok önemlidir. Yatma saati belirlenirken, çocuğa sizin seçtiğiniz bazı seçenekler sunulabilir. Çocuğa uyku saatinden örneğin yarım saat önce, uyku saatinin yaklaştığını hatırlatmak, onun psikolojik olarak hazırlanmasını sağlamaktadır. Çocuğun uykuya geçişini hazırlamak ve kolaylaştırmak için her gece yatma öncesinde bazı rutinlerin uygulanmasının etkisi büyüktür. Bunlara örnek olarak, çocuğa masal anlatmak, hafif bir müzik açmak, ılık bir duş almasını sağlamak, televizyon gibi uyaranları kapatmak, ışıkları azaltmak, diş fırçalama gibi kişisel temizlik ritüelleri verilebilir. Uykudan hemen önce aldıkları besinler, çocuğa enerji veren türden besinlerse, uyku sürecini zorlaştırabilir. Aynı şekilde uykudan önce oynanan fazla hareketli oyunlar, uykuya geçişi zorlaştırmaktadır. Ebeveynlerin de çocukların uyku saatine odaklanmaları, başka bir iş ile bu zamanı denk getirmemeleri işlerini kolaylaştıracaktır. Bu süreçte yumuşak bir tutumda olmak yatma sürecinin gergin geçmesini engelleyecektir. Daha küçük yaşlarda sıklıkla karşılaşılan, çocuğun anne babanın yanında yatmak istemesi, gece kalkıp onların yanına gitmesi gibi durumlarda da, ebeveynin kararlılıkla çocuğu odasına götürmesi, o uyuyana kadar odada oturarak uyumasını beklemesi, çocuğa o uyuyunca kendi odalarına geçeceğini söyleyerek ve uyuduktan sonra da odasından ayrılması uygun olacaktır. Uyuyamadığını söyleyen çocuklara, büyüklerin de bazen uyumakta zorlandıkları söylenerek, rahatlama teknikleri örneğin hayal kurmaları anlatılabilir.
Çocuklar için psikolojik olarak zor bir süreç olan uyku zamanına, anne babaların özel ilgi göstermeleri önemlidir. Çünkü çocuklar aileleriyle birlikte ne kadar çok vakit geçirirse ve duygusal ihtiyaçları ne kadar karşılanırsa o kadar kolay uyurlar. Ebeveynlerin, çocuklara duygusal olarak hitap etmeleri ve onları güvende hissettirmeleri, uyku sürecini kolaylaştıracaktır.
Uzm. Klinik Psikolog Gökçehan Akoğuz
KAYNAKLAR
Bıçakçı, B. (editör) (2002). Evde ve Okulda Mutlu Çocuk Yetiştirmenin Temelleri. Çocuk ve Aile Kitapları. Kapital Medya.
Saygılı, S. (2007). Çocuk Psikolojisi. Nesil Yayınları.
Yörükoğlu, A. (1998). Çocuk Ruh Sağlığı. Özgür Yayınları.
