Gelişimde çocukluk psikopatolojilerini anlamak istiyorsak eğer, öncelikle normal gelişimin nasıl ilerlediğini anlamamız gerekir. Normal gelişim sürecinde ilk sırada biyolojik gelişim gelir. İnatçı, zor bir mizaca sahip olan veya nörolojik gelişiminde sorun olan çocuklar gelişimsel psikopatolojilere yatkındırlar.
Bunun yanı sıra çocuğa verilen ebeveynlik kalitesi, aile yapısı, gelişimi etkileyebilecek, çocuğa sağlanan ebeveyn-çocuk ilişkisinin sıcak ve naziklikten ziyade reddedici ve katı olması da olumsuz yönde etkileyebilecek durumlardır.
Çocukluk deneyimleri yaşamın çekirdeğini oluşturur
Daha sonra bu bireysel süreçler, bireysellik sosyal çevreye doğru ilerler. Sosyal çevrede kuracağı sevgi, bağlılık (attacment) ilişkileri yaşamın ilk yıllarında bebek ve bakım vereni arasındaki ilişkiyle gelişir. Çocukluk boyunca edinilen tüm deneyimler yaşamın çekirdeğini oluşturur.
Sosyal ilişkilerin etkisiyle gelişim evresi
Gelişim daha sonra ailenin dışında akranlarla ve yetişkinlerle olan etkileşime yani sosyal ilişkilere doğru ilerler ve cinselliğin gelmesiyle de bu ilişkiler şekillenir. Eğer bu dönemde örneğin sevgi tekliflerinin aile tarafından öfkeyle karşılanması veya cinsel yakınlıkların memnuniyetsiz bir şekilde olması şeklinde yanlış giden bir durum olursa çocuk sosyal ortamlardan izole olmaya başlar. “Sevebiliyorsam sevilebilirim, arkadaş kazanıp diğerlerini etkileyebiliyorsam yapmak istediklerimi gerçekleştirebilirim” şeklindeki kavramsallaştırmalar diğerleriyle ilişkilerde önemli bir adımdır.
Benlik gelişimi
Benlik gelişiminde öz saygı, öz yeterliliğini anlamak, motivasyonları idare etmek, kimlik ve ego fonksiyonları iç ve dış stres kaynaklarıyla baş etmeye izin verir.
Bağlılık ve benlik özellikle duygusal gelişimle bağlantılıdır. Erken dönemlerde kontrolün kendinde olmadığı duygusal fırtınalar sarsıtıcı bir etki yaratabilir. Ancak duyarlı çevre ve korumayla kendilik kontrolünü ve duygularını düzenleyebilir.
Ahlaki gelişimi
Ahlaki gelişim doğru ve yanlışa verilen rehberlikle gelişir. Ahlak ve kendini kontrol kaygının değiştirilmesinde ve sosyal onaylanmama gibi engelleyici durumların üstesinde gelmeye yarayan savunma mekanizmalarının oluşmasını da sağlar.
Bilişsel gelişimi anlamak
Bilişsel gelişimi anlamak da önemlidir. Yaşamın ilk yıllarındaki bozuk düşünceler bilişsel gelişmemişlik sebebiyle olabilir. 10 yaşlarında bir çocuğun göbek deliğinden duyduğuna inanması gibi bir örnek olabilir.
Cinsiyet farklılıkları da bu gelişim süreçlerini etkiler. Cinsiyet rolleri kişiler arası etkileşimde önemli bir yere sahiptir.
Kültürel tutumlar ve değerler sosyal sınıflar, etnik kökenler fiziksel ve sosyal gelişiminin şekillenmesinde etkilidir.
Klinik Psikolog Gökçehan Akoğuz
KAYNAKLAR:
- Miller, P. H. (2002). Theories of developmental psychology. Macmillan.
- Onur, B. (1995). Gelişim psikolojisi. İmge Kitabevi, Ankara, 152.
- Shaffer, D. R. (1996). Developmental psychology: Childhood and adolescence. Thomson Brooks/Cole Publishing Co.
