Çocuk, okula başlamadan önce, sosyal ilişkileri ilk olarak aile içinde öğrenir. Aile içinde ilişki kurmayı ve sürdürmeyi, bir yetişkini gözlemleyerek ve diğer aile üyeleriyle iletişimde kalarak deneyimler. Çocukların sosyal gelişimleri aile dinamiklerine göre değişim göstermektedir. Anne ve babanın hoşgörülü olduğu ailelerde büyüyen çocuklar, arkadaşlarıyla daha iyi iletişim kurmakta ve sosyal ilişkilerde daha başarılı olmaktadırlar. Eğer ailenin tavrı çocuğa karşı sertse, bu çocuklarda daha çok saldırgan davranışlar gözlenebilir.
Çocuklar, anne babalarını gözlemleyerek doğru davranışları öğrenir. Aile, çocuğa güvenli bir ortam sunduğunda, çocuk sosyal gelişimi açısından deneyim elde etme fırsatı bulur. Anne babanın diğer insanlarla olan ilişkilerinin gözlemlenmesi, çocuğun olması gereken davranışı öğrenmesi açısından önemlidir. Ebeveynler çocuğun sosyal hayatı öğrenebilmesi ve bu alanda başarılı olabilmesi için, karşılaştığı problemlerle ilgili önderlik ederler. Çocuklarına bir birey olarak saygı duyan anne baba, çocuğun kendisini toplum içinde saygı görmeyi hak eden biri olarak düşünmesini sağlamış olur. Anne babaların geçmişte kendi yaşantılarındaki deneyimleri de bugünkü ebeveynlik tutumlarını etkiler. Kendi anne babalarından negatif tutumlar gören ebeveynler, çocuklarına da bunu yansıtabilir ya da kendi çocuklarının da aynı şeyleri yaşamaması için daha fazlasını vermeye çalışabilirler.
Başarılı sosyal ilişkiler kurabilen çocuklar, aile üyelerinin birbirine sevgi ve güven verdiği ailelerden gelirler. Eğer aralarında soğuk, sert, anlayışsız bir ilişki varsa, çocuklar da ilişki kuramayan ve davranış problemleri gösteren bireyler olabilirler.
Anne ve babaların çocukların gelişiminde göz önünde bulundurmaları gereken bazı önemli noktalar vardır. Bunlardan ilki, çocuğa koşulsuz sevgi vermektir. Bir nedene bağlı olmadan verilen sevgi, çocuğun kendini değerli hissetmesini sağlayacaktır. Sevgi ihtiyacı insanın yaşı kaç olursa olsun devam eder. Anne babaları tarafından bu ihtiyacı karşılanan çocuklar için değerlilik hissi daha gelişmiş olacak ve bu his sosyal ilişkilerine de olumlu yönde yansıyacaktır. Çocuklarına güvendiklerini hissettirme, çocuğun başarı duygusunu pekiştirir ve daha çok deneme yapmasına fırsat sağlar. Ebeveynler, çocuklarının her zaman yanında oldukları hissini vermeli ve onların bir şeyleri deneyerek öğrenmelerine fırsat vermelidir. Çocuğun kendilerine özgü olan becerilerini ön plana çıkarmalı ve desteklemelidirler. Çocuğun yeterlilik hissine sahip olması, özgüven gelişimine katkı sağlayacaktır. Aile üyeleri arasında açık bir iletişim olmalıdır. Bazı konularda anlaşmazlık sağlanmasa bile önemli olan, aile üyelerinin birbirlerine duygu ve düşüncelerini rahatlıkla söyleyebiliyor olmalarıdır. Çocuk da bu durumda, hayatta tartışmaların doğal olduğunu fakat bunun açık iletişimle çözümlenebilir olduğunu öğrenecektir.
Uzm. Klinik Psikolog Cangül Tokmaktepe
KAYNAKÇA
Öztürk, M. (2008). Anne, Baba ve Eğitimciler için Çocuk Psikiyatrisi.
Yavuzer, H. (1987). Çocuk Psikolojisi.
Yörükoğlu, A. (1978). Çocuk Ruh Sağlığı.
