Her ebeveyn çocuğunun güçlü, özgüvenli, sorunlarla baş edebilen bir karakterde olmasını ister. Zor olaylara karşı baş etme gücü, çocukluk döneminden itibaren kazanılmaya başlanır.
Yaşanılan üzücü veya travmatik olaylar karşısında güçlü durabilmek, sorunu çözmeye çalışmak beraberinde yeni bir kavramı getirir: psikolojik sağlamlık veya rezilyans. Psikolojik sağlamlık, olumsuz olaylar karşısında baş edebilme, uyum sağlayabilme, zorluklardan yeni şeyler öğrenme ve farkındalık kazanmayı tanımlar. Rezilyans, zor deneyimler karşısında esneyebilmeyi içerir. Bir olumsuzluk yaşandığında kırılmadan bükülebilme becerisidir. Zorluklar karşısında baş etme becerisini geliştirmek, aynı zamanda kişiyi büyüten bir süreçtir. Yeni farkındalıklar kazanmak, yeni şeyler öğrenmek zor olayları yaşarken gerçekleşir ve kişiyi büyütür.
Çocuklarda da rezilyans öğrenilebilir ve gelişebilir. Çocukların yaşadıkları zor durumlara karşı dayanıklı, güçlü, esnek, çözüm odaklı olabilmeleri rezilyans kapasitesinin gelişmesine bağlıdır. Çocuğun karşılaştığı problemler, onun ileride daha büyük zorluklarla karşılaştığında çözebilme becerisinin oluşmasını sağlar. Çocuk üzülmesin diye onu problemlerden uzak tutmaya çalışmak, aslında gerçeklerden uzak tutmaya neden olur ve çocuk zorluklarla nasıl baş edeceğini öğrenemez. Eğer çocuk sorunlara karşı çözüm üretebilen, sorumluluk alan, farklı bakış açıları geliştirebilen bir yetişkinle büyüyorsa psikolojik sağlamlık becerisini modelleyerek öğrenebilir.
Çocuğun mizacı, aile ve çevresel faktörleri rezilyans kapasitesini etkiler. Rezilyansın gelişebilmesi için çocuk koşulsuz sevildiğini hissetmeye ihtiyaç duyar. Problemlerini ve duygularını paylaşabileceği güvenilir bir yetişkinin varlığı çocuğun kendini daha güvende hissetmesine yardımcı olur. Ayrıca çocuğun başardığı şeyler için ödüllendirilmesi ve model alabileceği bir yetişkini gözlemlemesi de çocuğun rezilyansını arttırır. Çocuğun sorunları çözebileceğine dair inancı ve umudu olduğunda bu onu daha sağlam kılar. Gelecekle ilgili hedefler koymak, başarma isteği, yeni deneyimlere açık olma, mizah anlayışı gibi özellikler de çocuğun psikolojik sağlamlığının artmasında yardımcı olur.
Çocuk kendini bir yere ait hissettiğinde kendine olan güveni artar. Sorunları çözebileceğine, zorluklarla mücadele edebileceğine dair inancı gelişmiş olan bir çocuğun yeterlilik ve değerlilik hissi de gelişir. Yapabileceği ve geliştirebileceği alanların farkında olan çocuk, sorunlarla daha etkili şekilde mücadele edebilir ve hayata karşı daha hazır hale gelmiş olur.
Uzm. Klinik Psikolog Cangül Tokmaktepe
KAYNAKÇA:
– Gizir, C. A. (2007). Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Üzerine Bir Derleme Çalışması.
– Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler.
– Seçkin, Ş., Hasanoğlu, A. (2016). Çocukta Rezilyans.
