Öfke, diğer tüm duygular gibi sağlıklı bir duygudur. Tüm insanlar gibi ebeveynler de çocuklarına karşı öfke hissedebilir. Yaygın inanışa göre, öfkelenmek yanlıştır ve öfke duygusu ifade edilmemelidir.
Ebeveynler de çocuklarına öfkelenmemeleri gerektiğini düşünür ve öfkelerini ifade ettiğinde beraberinde suçluluk duyabilirler. Bazı durumlarda çocuklar, ebeveynleri kızdıracak davranışlarda bulunabilir. Eğer ebeveyn bu noktada öfkelenmemek adına bir tepki vermezse bu, çocuk tarafından umursanmamak olarak hissedilir. Ancak burada önemli olan öfke davranışını bastırmak ve çocuğa ifade etmemek değil, sağlıklı şekilde çocuğa öfkeyi ve öfkenin nedenlerini belli etmektir.
Öfkeyi yönetmek için ilk adım öfkenin doğal bir duygu olduğunu ve ebeveynlerin de çocuklarına öfkelenebileceği gerçeğini kabul etmektir. Eğer öfke inkâr edilirse, bastırılan öfke giderek artar ve çok daha az tepki verilebilecek bir noktada ani patlamaya neden olabilir. Ebeveynler, çocuğun hangi davranışına sinirlendiyse bunu söyleme hakkına sahiptir. Önemli olan nokta, rahatsız olunan davranışı belirtmek ve öfkeyi ifade etmektir. Eğer çocuğun kişiliğine bir eleştiri olursa, çocuk savunmaya geçer ve değiştirmesi gereken davranışı anlama fırsatı bulamaz. Örneğin oyuncaklarıyla oynadıktan sonra odasını toplamayan bir çocuğa “Oyuncaklarını toplamadığın, odanı dağınık bıraktığın için kızgın hissediyorum” şeklinde ifade etmek, ebeveynin öfke duygusunu sağlıklı şekilde çıkarmasına olanak sağlar. Ebeveyn, çocuğun hangi davranışına öfkelendiğini açık bir şekilde ifade ettiğinde çocuk da neyi değiştirmesi gerektiğini anlamış olur. Böylelikle ebeveyn ve çocuk arasındaki ilişki bozulmadan rahatsızlık dile getirilmiş olur.
Ebeveynin öfkesini ifade etmesinin başka yararları da vardır. Ebeveyn öfkesini açıkça ifade ettiğinde, çocuk da duyguları hissetmenin normal olduğunu öğrenir. Duyguları ifade etmenin etkili yollarını çocuk, ebeveynini modelleyerek öğrenir.
Ebeveynin öfkelenmesine sebep olan davranışı çocuk değiştirmeye çalıştığında, onun çabasını görmek ve takdir etmek de oldukça önemlidir. Çocuğun çabası ebeveyn tarafından fark edildiğinde, çocuğun değişim için motivasyonu artar ve daha fazla deneme yapar. Anne babanın da kendi aralarında kızdıkları şeyi birbirlerine ifade etmeleri, çocuk için yine iyi bir örnek teşkil eder. Aradaki ilişkiye zarar vermeden öfkenin sağlıklı ifade edilmesi, ilişkilerin daha da güçlenmesini sağlayacaktır.
Uzm. Klinik Psikolog Cangül Tokmaktepe
KAYNAKÇA:
– Ginott, H., Ginott, A., Goddard, W. (2013). Anne Baba ve Çocuk Arasında.
– Özmen, S. (2004). Aile İçinde Öfke ve Saldırganlığın Yansımaları.
– Şahin, S., Aral, N. (2012). Aile İçi İletişim.
