Çocukların anne ile olduğu kadar, baba ile de olumlu ilişkilere ihtiyacı vardır. Çocuğun anne ile olan ilişkisinin başarılı olmasının ardında da baba desteğinin olduğu görülür. Annelerin hamilelik döneminden, doğum sürecine ve sonrasına, destekleyici babaların pozitif yönde etkisi büyüktür.
Doğum sonrasında annenin, duygusal açıdan desteğe ihtiyacı fazladır. Annenin en yakın destekçisi, yani babanın, bebeğin bakımına yardımcı olması, bebeğin büyütülme ve yetiştirilmesinde eşit sorumluluğa sahip olduğunu bilmesi, annenin ruhsal sıkıntılarını ortadan kaldırmada önemlidir. Bazen anneler, bebeğin her şeyiyle kendileri ilgilenip, babaların bakım konusunda tecrübeli olmadığını düşünerek onlara sorumluluk vermekten kaçınırlar. Babalar, bu durumu bazen kabullenir veya tercih edebilir bazen de kendilerini dışlanmış hissedebilirler. Oysa, babalar da bebekten gelen sinyalleri doğru alabildiklerinden, annelerin onlara bebek bakımı konusunda fırsat tanıması faydalı olacaktır.
Gelişim sürecinde, çocuk, başarılı bir baba modeliyle özdeşim kurmalıdır. Bu, olumlu sosyal etkileşim, özgüven, uyumlu davranma, kendi kendini yönetebilme ve özdisiplin gibi becerilerin kazanılmasında önemlidir. Bu sebeple, baba, çocuğun ihtiyacı olan birlikteliğe karşılık vermeli, ortak ilgi alanları ile ilgili faaliyetler için (maça gitmek, resim yapmak, maket yapmak gibi) ortam hazırlamalıdır. Öncelikle bu etkinliklerin gerçekten istenmesi ve bunlara zaman ayrılması gereklidir. Çocuklar, ebeveynlerin beden dilinden, ortak bir şeyler yapmaktan keyif aldıklarını ya da sıkıldıklarını algılar. Bunun yanısıra, çocuğun sorularının yanıtlanması, onunla sohbet edilmesi, öğrenmesi için teşvik edilmesi de etkili iletişimin önemli bir kısmıdır. Çocuk hem kişiliğinin gelişimi, hem de cinsel kimliğinin oluşması için ebeveyn ile özdeşleşmeye ihtiyaç duymaktadır. Bu bağlamda, çocuğun yeterli düzeyde özdeşim kurmasıyla, birlikte paylaşarak ya da onları örnek alarak birçok şey öğrenebilmesi mümkündür.
Baba çocuk ilişkisini annenin de desteklemesi önemlidir. Eleştiriler, babanın ebeveyn olarak kendini yetersiz hissetmesine yol açmakla birlikte, çocuğun sorumluluğunu alamayacağı duygusunu hissettirebilir. Olumlu bir etkileşim için, anne desteği bu yüzden gereklidir. Bu durum tabi ki karşılıklı olmalıdır. Babalar da annelere saygı göstermelidir. Birbirlerine saygı duyan ebeveynler, çocuğa güven duygusu verirler.
Babaların çocukların yaşam olaylarına dâhil olmaları, örneğin çocukların okuluyla, dersleriyle ilgilenmeleri, sevgilerini sözleriyle ya da sarılma gibi sözel olmayan ifadelerle belirtmeleri, çocuklara dinlediklerini hissettirmeleri, sınır koyarken cezalandırıcı bir tutum takınmamaları önemlidir.
Özetlemek gerekirse, babaların desteği ve baba-çocuk ilişkisinin kalitesi çocuk gelişiminde büyük öneme sahiptir. Baba katılımının yüksek düzeyde olduğu ailelerde yetişen çocukların, olumlu davranışlar ve kişilik geliştirmede oldukça avantajlı olduğu belirtilmektedir. Çocuğun özgüvenli ve bağımsız bir birey olma yolunda babaların bir rehber niteliği taşıdığı göz önünde bulundurulduğunda, baba ile çocuğun birebir ilişki kurmasına dikkat edilmelidir.
Uzm. Klinik Psikolog Gökçehan Akoğuz
KAYNAKLAR
Kocayörük, E. (2016). Ergen gelişiminde aile işlevleri ve baba katılımı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 4 (33).
Lamb, M. E. (Ed.). (2004). The role of the father in child development. John Wiley & Sons.
Yavuzer, H. (1995) Çocuk Eğitimi El Kitabı. Remzi Kitabevi
