SİBER ZORBALIK NEDİR? Teknoloji çocuklar için büyük ve olağanüstü fırsatlar sunmaktadır. Bunların güzel yanı kadar olumsuz yanları da siber zorbalık denen günümüz sorununu doğurmuştur. Siber zorbalık kişi veya kişiler tarafından başka birine ya da gruba, internet ortamı üzerinden tehdit edici, korkutucu, onur kırıcı, utandırıcı mesaj ve/ veya görsellerin kasıtlı bir şekilde gönderilmesidir.
Son yıllarda elektronik ortamda paylaşımlarının artması çocukların ve gençlerin sosyal iletişimini, sosyal çevrelerini ve eğlence biçimlerini oldukça değiştirmiştir. Sosyal ortamda vakit geçirdikleri ortamlar elektronik ortam üzerinden yapmış oldukları mesajlar, görüntülü görüşmeler, sosyal paylaşım siteleri gibi iletişim araçları özellikle gençlerin sosyalliklerinin önemli bir parçası haline gelmiştir. Son dönemlerde gençlerin hatta çocukların sosyal hayatlarının büyük bir kısmı çevrim içidir. Online yapılan iletişim bireysel sohbetlerden daha farklıdır. Çocuklar ve gençler için yüz yüze söylenilemeyen konuları çevrimiçi ortamda paylaşabilmeleri daha kolay olmaktadır. Bu durum, daha önceleri sınıf ya da okul ortamlarında karşılaşılan akran zorbalığının sanal ortamlarda görülmesine neden olmuştur. Teknoloji, yanlış kullanıldığında, siber zorbalığın mağduru olan çocuklar ve gençlerin psikolojik olarak zor süreçlerden geçmelerine neden olmaktadır. Özellikle de yaşça küçük çocuklar üzerinde yaralayıcı etkileri olmaktadır.
Siber zorbalıkla mücadele edebilmenin en etkili yolu henüz gerçekleşmeden önlem almaktır. Ebeveynler çocuklarını sanal ortamlarda bu zorbalıktan korumak ve/ veya çocuklarının siber zorba uygulayan kişilere dönmesine engel olmak adına dikkatli olmalılardır. Özellikle sanal ortamlarda çok fazla zaman geçiren çocuklara sahip ebeveynler çocukların mağdur, fail ya da izleyici olarak çeşitli şekillerde siber zorbalığa maruz kalabileceklerini gözden kaçırmamaları gerekmektedir. Aileler çocukların ve gençlerin birbirleri ile nasıl iletişim kurduklarını, iletişim kurma yollarını ve içerdiği riskleri anlamalıdırlar. Gelişen ve değişen dünyada çocuğa teknolojiyi kullanmamasını söylemek siber zorbalıktan korumanın yolu değildir. Çocuğunuzla konuşmak onun teknolojik iletişim araçlarını ne şekilde kullandığını anlamanıza yardımcı olacaktır. Çocukların teknolojik aletler ile geçirdiği zamanı sınırlandırmak ve çocuğunuzun sanal ortamlarda nelerin uygun olup olmadığı konusunda bilgilendirerek sınırlar koymak çok önemlidir. Çocuğunuzun zorbalığa maruz kaldığını gördüyseniz ya da hissettiyseniz okuluyla iletişime geçin. Diğer çocuklarında herhangi bir zorbalığa maruz kalıp kalmadığını, bu durumun önlenebilmesi için nasıl yardımcı olabileceğinizi öğrenin. Çocuğunuzla birlikte hareket edin. Zorbalık ve siber zorbalık, çoğunlukla sosyal bir durumdur. Bu süreçte çocuğun kendine güvenini ve kontrolünü kaybetmeden çözüm sürecine dâhil edilmesi çok önemlidir.
ÇOCUĞUNUZ SİBER ZORBALIĞA MARUZ KALIYORSA
- Gelen mesaj ve/veya görüntüleri kayıt etmeli, çıktısını almalı ve saklamak zorbalığı ilgili yerlere bildirebilmek adına çok önemlidir.
- Zorbayı engellemeye çalışırken misilleme yapmamalı ve karşılık verilmemelidir.
Bu durumda yapılacak en önemli şey, çocuğunuzla konu hakkında neler olup bittiğini konuşmalı, olanlar hakkında ne düşündüğünü, nasıl hissettiğini anlamaya çalışarak çocuğunuza bunun onun hatası olmadığını söylemeli ve çocuğunuzu çözüm sürecine dâhil etmelisiniz. Ebeveyn olarak asıl amacınız burada yıkılmış olabilecek öz güvenini tekrar kazanmasına yardımcı olmaya çalışmaktır.
ÇOCUĞUNUZ SİBER ZORBALIK YAPIYORSA
Çoğunlukla siber zorbalığa maruz kalan çocuklar ve gençler başkalarına zorbalık yapabilmektedir. Zorbalık yapan sizin çocuğunuzsa aşırı tepki vermeden neden yaptığını anlamaya ve son vermesine destek olacak şekilde yanında olmalısınız. Çocuğunuzla konuşun ve olayın tüm ayrıntılarını ve nedenlerini öğrenin. Yapmış olduğu olumsuz davranışın olumsuz sonuçlarıyla ilgili bilgilendirin. Sorumluluklarını yerine getirmesi noktasında yanında olduğunuzu hissettirin.
Eğitim, iletişim ve ilgi, çocuğunuzun gelişimine yardımcı olmanın en iyi yoludur. Ancak tüm bunların yanında çocuğunuzun zorbalığı yapıyor olma konusuyla ilgili de bir uzmandan destek almanız gerekmektedir.
“Benim çocuğum asla yapmaz!” demeden iş birliği içinde bu sorunun iletişimde kalınarak çözülebilmesi çok önemlidir.
KAYNAKÇA
Güvenli Web, “Siber Zorbalık”, Erişim: https://www.guvenliweb.org.tr/dokuman-detay/siber-zorbalik
Kartal, Hülya-Bilgin, Asude (2012). İlköğretim Öğrencilerinin Zorbalığın Nedenleri ile İlgili Algıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), s. 25–48.
Ozgur Erdur-Baker, “Akran Zorbalığının Yeni Yüzü: Siber Zorbalık Cyber Bullying: A New Face of Peer Bullying”, Eurasian Journal of Educational Research, 2007.
Diğer yazılarımızı okumanızı öneririz.
Çocuğumun internet bağımlısı olduğunu nasıl anlarım?
