İnsan sosyal bir varlıktır. Toplumsal öğrenme süreciyle, bir çocuk davranışları içselleştirerek öğrenir. Günümüzde, televizyon ve internet, yetişkinlerin olduğu kadar çocukların da sosyalizasyonunda büyük etkiye sahiptir.
Birçok bilgiyi çocuklar bu araçlar yoluyla edinir. Şiddet de bu öğrenilen durumlardan biridir. Şiddet, sözel şiddetten davranışa kadar genel bir yelpazede tanımlanabilen karşıdakinin bedensel ve ruhsal bütünlüğüne verilen zararı içerir.
Albert Bandura’ya göre, bireylerin şiddete eğilimi, içsel bir istekten değil, geçmiş deneyimlerden ve sosyal/toplumsal olarak bu davranışların teşvik edilmesinden ileri gelir.
Çocukların şiddetle ilişkili olan davranışlarında birçok faktör etkilidir. Bu faktörlerden biri de, çocuğun izlediği şiddet içeren tv programları veya ekran üzerinden oynadığı oyunlardır. Çocuğun ne sıklıkta, ne kadar süreyle, ne tür içeriklere maruz kaldığı da önemlidir.
TV ve oyunlar yıkıcı güçlerini çocuklar üzerinde kolayca gösterebilir ve şiddet onların davranışlarına ve sözlerine yansır. Çocuklar, saldırgan davranışları taklit ederler. Çünkü belli bir yaşa kadar, doğru ve yanlışı, gerçek ve kurmacayı ayırt etme gücünden yoksundurlar.
Çocuklar sosyalleşme çabası içerisinde olduğundan aldıkları mesajları bu şekilde ayırt etmekte zorlanmaktadırlar. Çocuk öğrenme yoluyla saldırgan davranışları öğrenir. Çocuklar bu tür programlara bağımlı hale gelebilir. Bu tür programlar çocukların zihnini ve ruhunu sürükleyicilik özellikleriyle bağımlılık derecesinde etkiler. Çocuğun normalde yapmayacağı şeyler yapması da bundan kaynaklıdır.
Çocukların sosyalliği de olumsuz etkilenmekte ve akranlarıyla oynadığı oyunlarda kopukluk meydana gelmektedir. Zarar verici içerikler çocukları çevreye zarar vermeye de yönlendirmektedir. Çocuklar sınırları almakta ve kurallara uymakta sıkıntı yaşayabilmektedir.
TV programları ve oyunlar, görsel olarak beyni aktive etmektedir. Bu alan beynin sağ lobundadır ve bu bölge de duygusal tepkilerle ilişkilidir. Dolayısıyla, şiddet içerikli programların çocuklarda öfke duygusunu tetiklemesi beynin bir tepkisidir. Şiddet içeriği, beynin çalışma biçimini etkilemektedir.
Çocuklarda okul başarısı olumsuz etkilenir, ahlaki konularda problemler, çevreye uyumlanmada zorluk, toplum tarafından kabullenemeyen davranışlara yönelme, saldırgan tutum geliştirme gibi sonuçlar ortaya çıkar. Bunun yanı sıra, gece korkuları ve uyku problemleri de görülmektedir.
Çocuklar her türlü etkiye açıktır. Bu sebeple medyanın olumsuz etkilerinden korunmaları gerekir. Bu sebeple, televizyon ve oyun içerikleri konusunda, net bir sınırın koyulup tutarlı bir şekilde uygulanması doğru olacaktır.
Klinik Psikolog Gökçehan Akoğuz
KAYNAKÇA:
– İmamoğlu, A., Şirin, T. (2011) Televizyon ve İnternet’te Şiddet İçeren Programların Çocuğun Ruh Dünyasına Etkileri. Ekev Akademi Dergisi. Yıl: 15 Sayı: 46. 31-48.- Künüçen, A. Ş. (2004). Televizyonda haber programları, şiddet ve çocuk.
– Zorlu, Y. (2016). Medyadaki şiddet ve etkileri. Humanities Sciences, 11(1), 13-32.
