Ebeveynler genellikle ergen çocukları öfke patlaması yaşayıp kapıyı çarpıp gittiğinde, durumu normal karşılar ve bunun için hormonları suçlarlar. Oysaki yeni yapılan araştırmalara göre, bu tarz hırçın tavırların sebebi normal bir beyinin ergenlik sürecinde olması gerektiği gibi, “yeniden şekillenmesidir”. Aynı zamanda yapılan bir araştırmaya göre, çocuğun karşısındakinin duygularını anlamak adına empati kurma yeteneği ergenlik sürecinde artış göstermek yerine, azalma göstermektedir.
Ergenlikteki ruhsal değişimler
10 ila 20 yaş arasındaki 300 ergen ile yapılan bir çalışmada, deneye katılanlara bazı fotoğraf ve kelimeler gösterilmiş ve bunları yorumlamaları istenmiştir. Katılımcılara görseldeki yüzlerin mutlu mu yoksa mutsuz mu olduğu sorulmuştur. Araştırmanın sonucuna göre, tepki hızı yaşa göre değişmekte ve ergenlik süreçlerinde yavaşlamaktadır. Erkeklerde tepki hızı 12 yaşlarında, kızlarda ise 11 yaşlarında düşmeye başlamaktadır ki bu da ergenlik döneminin başlangıcına denk gelmektedir ve duyguları tanıma becerisi %20 düşmektedir. Bu düşüş birkaç yıl daha devam etmekte ve çocuk 15 yaşına geldiğinde istikrarlı bir hale gelmektedir.
Ergenlik dönemindeki beyin yapısını inceleyen çalışmalarda, beyindeki Prefrontal Korteks dediğimiz alandaki sinir hücrelerinde ani, doğal bir artış meydana geldiği kanıtlanmıştır. Prefrontal Korteks; karar merkezidir. Deneyimlerimizi ölçüp tartar, uygun davranışlara karar verir ve sosyal davranışların kontrolünde rol alır.
Peki, neler yapılabilir?
Ergen çocuğunuz için yapmanız gerekenler; çocuğunuzu dinlemek, ona anlaşıldığını hissettirmek için duygusunu anlamaya çalışmak, ruhsal değişimlerini fark etmesini sağlamak adına duygusunu yansıtmak, kuralları, beklentilerinizi ve sınırlarınızı net olarak koymak, duygularının farkına varabilmesi ve anlamlandırabilmesi için alan tanımak, çocuğunuzun yerine sorunları çözmek yerine kendi kendine problemleri çözmesini sağlamak, olumlu davranışlarını takdir etmek, duygularını ifade etmesini sağlamak için duyguları üzerinde birlikte çalışmak, sağlıklı bir uyku ve beslenme düzeni oluşturması için teşvik etmektir.
Ergen çocuğunuzun ruh hali sürekli olarak kötüyse, bu olumsuz bir durumun habercisi olabilir mi?
Yoğun ve uzun süredir var olan ruhsal durum değişimleri görülmekteyse, bu depresyonun veya diğer ruhsal bozuklukların habercisi olabilir.
Burada ergenlik sürecinde doğal olarak görülen ruhsal değişimler ile ruhsal bozukluklar arasındaki farkı anlamamıza yardımcı olacak 3 temel durum vardır:
- Süreklilik: Var olan duygudurumun 2 haftadan fazla sürmüş olması
- Yoğunluk: Duygularda, davranışlarda ve düşüncelerdeki önemli değişimler
- Etki: Hayatındaki pek çok alanın etkilenmiş olması (Okul, ev, arkadaşlık, vs.)
Eğer yukarıdaki işaretlerin olduğunu gözlemliyorsanız, çocuğunuz için bir profosyonelden yardım almanız önerilir.
Klinik Psikolog Işık Dilayla Elgin
KAYNAKÇA:
– Morin, A. (2021). Are My Teenager’s Rapid Mood Swings Normal? Very Well Family.
– Soman, P. (2018). Your Teenager’s Mood Swings: How Can You Help Them With It?
– Ward, R. (2003). Why Teens Are Moody? Psychology Today.
