HAYIR DEMEK İSTİYOR AMA YAPAMIYOR MUSUNUZ?
Gerçekten istenmeyen bir şeye hayır diyebilmek, günümüzde çok önemli konulardan biridir. Hayır demeyi öğrenmek, pratikle geliştirilebilecek bir durumdur. Ancak bunu yapabilmek genelde insanlara zor gelir. Bunun pek çok nedeni vardır. Örneğin, kişiler karşıdakinin teklifine hayır derlerse, bencil görüneceklerinden korkabilirler. Bu korku da onları istemeseler de her şeyi kabul etmek durumunda bırakır. Sevilmeme korkusu da insanların hayır demelerinde engel oluşturabilen bir faktördür. Eğer birini reddederlerse, o kişinin artık onu sevmeyeceğini ve görüşmek istemeyeceğini düşünebilir. Kişinin özgüveninde, beğenilme ve takdir edilme ihtiyacı çok belirgindir. Bu ihtiyaçlardan dolayı, kişi hayır derse takdir edilmeyeceğini düşünebilir. Bu da, özgüveninde bir yara açar. Bunu yaşamamak için genelde isteklere evet der ve kendi isteğini görmezden gelir. Eğer karşıdaki kişinin öfkeli tepkiler verebileceğini düşünüyorsak, bu da bizi hayır demekten alıkoyabilir. Bu tepkiyle karşılaşmamak uğruna kendi ihtiyaçlarımızdan vazgeçebilir ve her şeyi kabul etmeye başlayabiliriz. Suçluluk duygusu da hayır demekteki zorlanmalardan biri olabilir. Kişi, hayır dediğinde duyacağı suçluluk nedeniyle bunu yapmaktan kaçınır. Herhangi bir nedenden dolayı hayır demekte zorlanmak, kişilerin hem iş hem de sosyal hayatını olumsuz yönde etkileyebilir. Kendilerini çok fazla sorumluluk altında bulabilir, istemedikleri ortamda bulunmak durumunda kalabilirler. Mecburen kabul edilen bir teklif veya iş, zorla bunun yapılmasına sebep olur ve bu durumdan istenilen ölçüde verim alınamaz. Kendi ihtiyaçlarını önemsemeyip sürekli karşıdakinin isteğini karşılamayı seçen kişilerde, stres düzeyi artabilir ve tükenmişliğe yol açabilir.
Hayır demeyi kolaylaştırmanın bazı yolları vardır. Öncelikle sizden beklenen şeyi gerçekten yapıp yapmak istediğinize karar verebilirsiniz. Eğer karar veremiyorsanız, teklif edilen şeyle ilgili daha fazla detay öğrenebilirsiniz. Öğrendiğinizde kendi ihtiyacınıza uygun olup olmadığına daha kolay karar verebilirsiniz. Eğer kararınız olumsuzsa, karşınızdakine “hayır” deyin. Kararınız için bahaneler sunmak yerine gerçekten neden istemediğinizi açıklamak daha uygun olacaktır. Karşınızdaki gerçekten zor durumdaysa ve siz ona yardım etmek istiyorsanız, başka bir yöntem bulması için onu teşvik edebilirsiniz. Böylelikle, karşıdaki kişi hem anlaşıldığını hisseder hem de siz elinizden geleni yaptığınızda kendinizi daha iyi hissedersiniz.
Kişi gereken yerlerde hayır demekten çekinirse alacağı fazla yükün altında ezilebilir. An içinde tepki vermek yerine bu duyguyu içinde biriktirmek, daha büyük öfke patlamalarına neden olabilir. Bu durumda, kişi beklenenden daha çok tepki vermiş olur ve daha zor bir duruma düşebilir. Kendi ihtiyacına kulak vermek ve onu karşılamak kişiyi bencil yapmaz. Yukarıda bahsedilen nedenlerden herhangi birinden dolayı bunu yapmakta zorlanıyorsa, kişi hangi noktada tıkandığını düşünmekle işe başlayabilir.
Uzm. Klinik Psikolog Cangül Tokmaktepe
KAYNAKÇA
Boyacıoğlu, M. (2016). Yaşamın İş Yaşamına Başlarken.
Lauster, P. (2001). Özgüven Öğrenilebilir.
Markham, U. (2010). Zor İnsanlarla Başa Çıkma Yolları.
