İntihar, kişinin istemli olarak yaşamına son vermesidir. İntihar davranışı; intihar düşüncesi, intihar girişimi ve tamamlanmış intihar olarak üç boyutta düşünülebilir. Her tamamlanmış intihara karşılık ortalama 30 intihar girişimi gerçekleştiği düşünülmektedir.
İntihar, stres yaratan yaşam koşullarına karşı tepki veren normal kişilerden, ağır ruhsal rahatsızlıkları olan hastalara kadar geniş bir toplum kesiminde görülebilmektedir. İntihar eden kişi gerçekten ölmek arzusunda olabileceği gibi, bu davranışında acısını, çaresizliğini ve umutsuzluğunu dile getirmek amacı da gütmüş olabilir. Bu yönleri ile intiharı kişinin yardım çağrısı olarak değerlendirmek mümkündür.
İntihar girişiminde bulunanlar bazen olayı önemsiz bir kaza gibi gösterme yoluna gidebilir, bazen de inkar yoluna sapar. Bu nedenle şüphe davet eden kazalarda intihar olasılığı mutlaka düşünülmelidir. Bazen hasta bilinç dışı kendine yönelik yıkıcı dürtülerin farkında değildir. Bazen de çevreye karşı saldırgan gibi görünürler. Aslında başkalarını kendisini öldürmeleri için kışkırtan bir davranış içindedirler.
İntihar eylemi için bazı risk faktörleri belirlenmiştir.
Demografik özellikler: İşin olmaması, boşanmış, yalnız yaşayan, 15-24 yaş arasındakiler (Türkiye için), erkekler yüksek risk grubunu oluşturur.
Yaşam olayları: Yakın zamanda yaşanmış gerçek ya da sembolik anlam taşıyan kayıplar, anksiyete ya da depresif duygularla seyreden bir kriz intihar durumunu ortaya çıkarabilir.
Duygu ve davranış: Umutsuzluk, çaresizlik, yalnızlık ve tükenme şeklindeki duygular endişe vericidir. Davranışlardaki beklenmedik değişiklikler önem taşır. Örneğin eski tutku ve heveslerinden vazgeçme veya yoğun kaygı ve huzursuzluğun yerini bir durulma, sükunet halinin alması intihar düşüncesinin yansıması olabilir.
Geçmiş yaşam öyküsü : Geçmişte intihar girişimlerinin mevcudiyeti intihar riskini arttırır. Özellikle bunlar tekrarlayan, birden çok girişimse tehlike daha büyüktür.
Beden sağlığı: Kronik bir hastalığın varlığı, beden sağlığında akut bir değişiklik olması intihar riskini artıran etkenlerdir.
Aile öyküsü : Ölüm yıldönümleri, daha önce ölmüş bir yakının y aşına ulaşmış olma özellikle kritik zamanlardır.
Ruhsal Hastalıklar : Depresyon, intihar riski en yüksek tablodur. Depresif hasta bazen iyileşmeye başladığı dönemde daha çok intihar riski taşır.
Bu risk faktörlerine ilişkin yapılan araştırmalarda “Yalnızlık Hissi”, “Umutsuzluk” ve “Hayata Bağlılığın Azalması” duygudurumları intiharla özel olarak ilişkili olarak tespit edilmiştir. Yine bununla birlikte aile ve yakın ilişkilerinde problem çözme becerilerinde düşüklük ve iletişim sorunlarının da üzerinde durulmuştur.
Kaynakça:
1) Can S.S., Sayıl I., Yineleyici intihar girişimleri, Kriz Dergisi, 12(3), 52-62, 2004
2) Özgüven H.D., İntihar Girişiminde Depresyon ve Kaygi Belirtileri ile Problem Çözme Becerileri ve Algilanan Sosyal Desteğin Önemi, Türk Psikoloji Dergisi, 2016
3) Batıgün A.D., İntihar Olasılığı ve Cinsiyet: İletişim Becerileri, Yaşamı Sürdürme Nedenleri, Yalnızlık ve Umutsuzluk Açısından Bir İnceleme, Türk Psikoloji Dergisi, 2008
4) Palabıyık R., ntihar Girişimlerinde Bulunanların Aile İşlevlerinin Değerlendirilmesi, 27. Ulusal Psikiyatri Kongresinde sunulmuş bildiri. 1991
